بهبود کارائی مصرف بنزین و اثرات بازگشتی ناشی از آن در فعالیت‏های مختلف اقتصادی

مصرف بالای بنزین در ایران، تمهیدات جدی برای کنترل مصرف این فرآورده‏ را ضروری می‏سازد. بی‏تردید یکی از مهم‏ترین تمهیدات می‏تواند تلاش برای بهبود کارائی مصرف بنزین باشد. بهبود کارائی مصرف بنزین توأم با دغدغه‏ای موسوم به اثرات بازگشتی است که در آن کاهش اولیه در مصرف بنزین در نتیجه بهبود کارائی، تا اندازه‏ای خنثی می‏شود. طبیعی است که عدم توجه به اثرات بازگشتی باعث ناکارآمدی اجرای سیاست‏های بهینه‏سازی مصرف بنزین خواهد شد. هدف مقاله حاضر، بررسی عوامل موثر بر اثرات بازگشتی و اندازه‏گیری آن در نتیجه بهبود کارائی 5 درصدی مصرف بنزین در بخش‏های مختلف اقتصاد است. برای این منظور از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه استفاده شده است. مدل تعادل عمومی با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی 1385 و با فرض یک اقتصاد باز و کوچک شبیه‏سازی شده است. نتایج اجرای مدل نشان می‏دهند که در نتیجه بهبود 5 درصدی کارائی مصرف بنزین، اثرات بازگشتی در بخش‏های مختلف اقتصاد وجود دارد بطوریکه بخش حمل‏ونقل (که سهم بالایی از مصرف بنزین را دارد) دارای بیشترین اثرات بازگشتی و بخش نفت وگاز دارای کمترین اثرات بازگشتی هستند. همچنین مقدار کل اثرات بازگشتی نیز برابر با 9/11 درصد بوده است. این عدد بدین معنی است که 9/11 درصد از کاهش اولیه تقاضای بنزین در نتیجه بهبود کارائی، با توجه به اثرات بازگشتی خنثی شده است. نتایج تحلیل حساسیت نیز نشان می‏دهد که با تغییرات مقدار کشش جانشینی بین بنزین و سایر حامل‏های انرژی، تغییر قابل اعتنایی در مقدار اثرات بازگشتی در بخش‏های مختلف وجود ندارد.